درس‌های مذاکرات گذشته ایران و آمریکا ؛ از خطوط قرمز تا اهرم‌های فشار
استراتژی جامع ایران در مذاکرات: ترکیب دیپلماسی و اهرم‌های منطقه‌ای
سید کریم معصومی، نماینده مردم فومن و شفت در مجلس شورای اسلامی، با اشاره به آغاز مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا اظهار کرد: تجارب گذشته مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا نشان‌دهنده این واقعیت است که این نوع تعاملات، اگرچه به دلیل محدودیت‌های ساختاری و سیاسی گاهی با چالش‌های جدی مواجه می‌شوند، اما در برخی موارد توانسته‌اند به عنوان ابزاری برای مدیریت تنش‌ها و ایجاد فرصت‌های دیپلماتیک عمل کنند.
به گزارش ورس از ایسنا ؛ سید کریم معصومی درباره اهمیت نقش‌آفرینی نخبگان و نمایندگان مجلس در زمینه مدیریت فضای عمومی در خصوص مذاکرات اظهار کرد: نمایندگان می‌توانند با حضور در جمع‌های مردمی و رسانه‌ها، واقعیت‌ها را توضیح داده و از بزرگنمایی‌های منفی جلوگیری کنند. باید به مردم اطمینان داده شود که تیم مذاکره‌کننده تحت نظارت دقیق مجلس و رهبری است.
سید کریم معصومی، نماینده مردم فومن و شفت در مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به آغاز مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا اظهار کرد: تجارب گذشته مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا نشان‌دهنده این واقعیت است که این نوع تعاملات، اگرچه به دلیل محدودیت‌های ساختاری و سیاسی گاهی با چالش‌های جدی مواجه می‌شوند، اما در برخی موارد توانسته‌اند به عنوان ابزاری برای مدیریت تنش‌ها و ایجاد فرصت‌های دیپلماتیک عمل کنند. برای مثال، در گذشته مذاکراتی که از طریق واسطه‌هایی مانند عمان یا دیگر کشورها انجام شده، در مواردی مانند آزادسازی دارایی‌های بلوکه‌شده ایران یا کاهش موقت فشارهای تحریم تأثیرگذار بوده است. همچنین، در جریان مذاکرات منتهی به برجام، گفت‌وگوهای غیرمستقیم از طریق نمایندگان اتحادیه اروپا، نقش مهمی در ایجاد اعتماد اولیه بین دو طرف ایفا کرد و زمینه‌ساز مذاکرات مستقیم‌تر شد.
وی افزود: در دوره‌های اخیر، گفت‌وگوهای غیرمستقیم در عمان و دوحه، نشان‌دهنده ظرفیت این روش برای مدیریت پرونده‌های پیچیده مانند برنامه هسته‌ای بوده است؛ هرچند موفقیت آن به عوامل متعددی از جمله حسن نیت طرف مقابل بستگی دارد.
این نماینده مجلس با اشاره به تجارب مذاکرات قبلی ایران و آمریکا عنوان کرد: از مذاکرات گذشته می‌توان درس‌های ارزشمندی آموخت که می‌تواند راهنمای تیم دیپلماتیک ما در دور جدید باشد. تأکید بر حفظ خطوط قرمز ملی از جمله این دروس است. تجربه نشان داده که هرگونه انعطاف بیش از حد یا عدول از اصول، می‌تواند به سوءاستفاده طرف مقابل منجر شود. باید از ابتدا خطوط قرمز مشخص و غیرقابل مذاکره، مانند حق استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای و عدم پذیرش زورگویی، اعلام شود.
معصومی با تاکید بر اهمیت حضور میانجی‌های معتبر، ادامه داد: انتخاب میانجی‌هایی مانند عمان یا قطر که از اعتماد دو طرف برخوردار باشند، می‌تواند به افزایش کارایی مذاکرات کمک کند. تجربه نشان داده که میانجی‌های ضعیف یا متعصب می‌توانند روند را پیچیده‌تر کنند. همچنین مدیریت زمان و اجتناب از کشاندن مذاکرات به بن‌بست از دیگر تجاربی است که از دوره‌های قبلی مذاکرات حاصل شده است. مذاکرات قبلی، مانند آنچه در وین رخ داد، نشان داد که طولانی شدن غیرضروری مذاکرات می‌تواند به خستگی دو طرف و کاهش اعتماد منجر شود. باید با برنامه‌ریزی دقیق و هدفمند، از وقت‌سوزی جلوگیری کرد.
وی تمرکز بر تضمین‌های اجرایی و استفاده از اهرم‌های فشار منطقه‌ای و بین‌المللی را از دیگر تجارب عنوان کرد و گفت: یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در گذشته، عدم پایبندی آمریکا به تعهداتش بوده است. باید در دور جدید، بر تضمین‌های عملی و قابل راستی‌آزمایی تأکید شود تا از تکرار تجربیات تلخ جلوگیری شود. همچنین ایران می‌تواند با تقویت روابط با کشورهای همسو مانند روسیه، چین و برخی کشورهای آسیایی و آفریقایی، اهرم‌های فشار خود را افزایش دهد. همان‌طور که در گذشته دیده شده، این رویکرد می‌تواند دست برتر را در مذاکرات فراهم کند.
این عضو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس با تاکید بر اینکه مدیریت فضای عمومی در خصوص مذاکرات نیازمند استراتژی جامع و هماهنگ است، به ارائه پیشنهاداتی پرداخت و اظهار کرد: شفاف‌سازی کنترل‌شده از جمله نکاتی است که باید مورد توجه دستگاه رسانه‌ای کشور قرار بگیرد. دولت و دستگاه دیپلماسی باید اطلاعات کافی، اما نه بیش از حد، به مردم ارائه دهند تا از ایجاد شایعات و سوءتفاهم‌ها جلوگیری شود. باید تأکید شود که مذاکرات در راستای منافع ملی و با حفظ عزت و استقلال کشور انجام می‌شود.
معصومی درباره اهمیت نقش‌آفرینی نخبگان در مدیریت فضای عمومی گفت: فراکسیون کارآفرینی مجلس و دیگر نمایندگان می‌توانند با حضور در جمع‌های مردمی، واقعیت‌ها را توضیح داده و از بزرگنمایی‌های منفی جلوگیری کنند. باید به مردم اطمینان داده شود که تیم مذاکره‌کننده تحت نظارت دقیق مجلس است.
وی با تاکید بر لزوم مبارزه با پروپاگاندای خارجی اظهار کرد: رسانه‌های معاند معمولاً تلاش می‌کنند با تحریف اخبار، فضای روانی جامعه را ملتهب کنند. برای مقابله با این موضوع، باید کارزار رسانه‌ای قوی طراحی شود که روایت رسمی ایران را به مردم و جهان منتقل کند. این کارزار می‌تواند شامل تولید محتوای مستند، گفت‌وگو با کارشناسان و استفاده از شبکه‌های اجتماعی باشد.
رئیس فراکسیون کارآفرینی مجلس تصریح کرد: دولت باید با اقدامات عملی در حوزه اقتصاد و معیشت، اعتماد مردم را جلب کند تا مذاکرات به عنوان یک ابزار مکمل برای بهبود شرایط دیده شود، نه تنها راه‌حل. این رویکرد می‌تواند از ایجاد انتظارات غیرواقعی و سپس ناامیدی جلوگیری کند.
معصومی در ادامه با اشاره به نقش رسانه‌ها در آگاه‌سازی عمومی عنوان کرد: رسانه‌ها نقش کلیدی در شکل‌دهی افکار عمومی و آگاه‌سازی مردم درباره واقعیات مذاکرات دارند. این نقش می‌تواند شامل ارائه تحلیل‌های دقیق، جلوگیری از پروپاگاندا، تقویت روایت ملی یا نقد سازنده و نظارت بر تیم مذاکره‌کننده باشد. رسانه‌های داخلی باید با دعوت از کارشناسان دیپلماتیک و سیاسی، تحلیل‌های دقیقی از نیت‌های واقعی طرفین، به‌ویژه آمریکا، ارائه دهند. باید به مردم نشان داده شود که آیا طرف مقابل واقعاً به دنبال توافق است یا اهداف دیگری، مانند فشار بیشتر یا تبلیغات داخلی، دنبال می‌کند.
وی تاکید کرد: رسانه‌ها باید مراقب باشند که به دام تبلیغات طرف‌های خارجی، به‌ویژه آمریکا و متحدانش، نیفتند. تجربه نشان داده که گاهی اوقات اظهارات مقامات آمریکایی، بیشتر جنبه نمایشی و رسانه‌ای دارد تا دیپلماتیک. رسانه‌ها باید این موارد را با دقت تحلیل و به مردم منتقل کنند. همچنین رسانه‌ها می‌توانند با تولید محتوای آموزشی، روایت رسمی ایران را تقویت کنند. باید به مردم یادآوری شود که مذاکرات بخشی از یک استراتژی بزرگ‌تر برای حفظ امنیت و پیشرفت کشور است، نه نشانه ضعف یا تسلیم.
نماینده مردم فومن و شفت در مجلس در پایان گفت: رسانه‌ها همچنین وظیفه دارند با نقد سازنده و نظارت بر عملکرد تیم دیپلماتیک، از انحراف احتمالی در مذاکرات جلوگیری کنند. این امر نه تنها به افزایش اعتماد عمومی کمک می‌کند، بلکه فشار مثبتی بر تیم مذاکره‌کننده برای حفظ منافع ملی وارد می‌آورد. در نهایت، نقش رسانه‌ها در این زمینه بسیار حساس است و باید با دقت و مسئولیت‌پذیری عمل کنند تا هم مردم آگاه شوند و هم از سوءاستفاده‌های سیاسی جلوگیری شود.
